De Vlaamse Waterweg

De ADN-regelgeving heeft als doelstelling:

• Het creëren van een hoog niveau van veiligheid van het internationale vervoer van gevaarlijke goederen over de binnenwateren;
• Bijdragen tot de bescherming van het milieu, door het voorkomen van eventuele verontreiniging als gevolg van ongevallen of incidenten tijdens dit vervoer, en
• Het vergemakkelijken van het vervoer en bevorderen van de internationale handel in gevaarlijke goederen

In onderstaande structuur kan u uitgebreidere informatie terugvinden omtrent de betreffende hoofdstukken:

• Regelgeving  
• Bilaterale en multilaterale overeenkomsten  
• Bevoegdheden  
• Elektronische meldplicht  
• Laden, lossen, liggen, ontgassen en overslaan  
• Classificatie gevaarlijke goederen  
• Calamiteiten   
• Opleidingen, examens en certificaten  
• Documenten  

De regelgeving voor het transport van gevaarlijke goederen over de waterweg is gebaseerd op de Europese overeenkomst voor het internationale vervoer van gevaarlijke goederen over de binnenwateren (ADN). De bijlagen bij deze overeenkomst maken deel uit van de Europese richtlijn 2008/68/EG betreffende het vervoer van gevaarlijke goederen over land.

Overzicht van de regelgeving van toepassing op de transporten met gevaarlijke goederen:

• Europees verdrag inzake het internationaal vervoer van gevaarlijke goederen over de binnenwateren (26/5/2000)
• Besluit van de Vlaamse Regering tot aanpassing van de regelgeving betreffende het vervoer van gevaarlijke goederen over de binnenwateren aan de wetenschappelijke en technische vooruitgang van 25 mei 2018 (laatste wijziging: BVR van 14 juli 2023)
• Ministerieel besluit tot aanwijzing van de bevoegde autoriteit voor het vervoer van gevaarlijke goederen van 21 december 2018

De bijlage bij het besluit ADN 2023 kan je hier terug vinden.

De bijlage is onderverdeeld in verschillende delen, hoofdstukken, afdelingen en secties zodanig snel wegwijs kan gemaakt worden doorheen het document. Het document is als volgt opgebouwd:

• Deel 1: Algemene voorschriften
• Deel 2: Classificatie
• Deel 3: Lijst van gevaarlijke goederen, bijzondere bepalingen alsmede vrijstellingen inzake gevaarlijke goederen, verpakt in gelimiteerde en vrijgestelde hoeveelheden
• Deel 4: Voorschriften voor het gebruik van verpakkingen, tanks en transporteenheden voor los gestort vervoer
• Deel 5: Procedures voor verzending
• Deel 6: Voorschriften voor de constructie en beproeving van verpakkingen (incl. IBC’s en grote verpakkingen), tanks en transporteenheden voor los gestort vervoer
• Deel 7: Voorschriften voor het laden, vervoeren, lossen de behandeling van de lading
• Deel 8: Voorschriften voor de bemanning, de uitrusting, de exploitatie van de schepen en documenten
• Deel 9: Constructievoorschriften

SCHIP

Een binnenschip dat voor het transport van gevaarlijke goederen gebruikt wordt, moet in het bezit zijn van een certificaat van goedkeuring overeenkomstig het ADN, 1.16.1.

TRANSPORT

Er gelden ook aparte voorschriften in het politiereglement voor het vervoer van gevaarlijke goederen. Zo dienen bepaalde veiligheidsvoorschriften in acht genomen te worden en moeten ADN-schepen bij het ligplaats nemen, rekening houden met bepaalde afstanden tot woongebieden en kunstwerken. De belangrijkste voorschriften zijn opgenomen onder:

• APSB, Art. 3.14. Bijkomende tekens van schepen die bepaalde gevaarlijke stoffen vervoeren
• APSB, Art. 7.07. Ligplaatsen in de nabijheid van schepen, duwstellen of gekoppelde samenstellen die bepaalde gevaarlijke stoffen vervoeren
• APSB, Art. 7.08. Bewaking en toezicht
• ADN, 7.1.5.4 Ligplaats nemen

BEMANNING

Tijdens het transport van gevaarlijke goederen dient steeds een ADN-deskundige aan boord te zijn. Voorschriften zijn terug te vinden onder artikel 8.2 van de ADN-regelgeving ‘Voorschriften betreffende opleiding’.

Er gelden ook diverse voorschriften waaraan de bemanning dient te voldoen zoals opgenomen in artikel 8.3 van de ADN regelgeving ‘Diverse voorschriften, die door de bemanning van het schip in acht genomen moeten worden’.

Zie ook deze link voor meer info omtrent de certificaten en examens voor de bemanning.

BEDRIJVEN

Informatie over Seveso of Sevesobedrijven (bedrijven waar gevaarlijke stoffen worden geproduceerd, verwerkt, behandeld of opgeslagen) is terug te vinden op www.seveso.be/nl.

De ADN-regelgeving voorziet de mogelijkheid om af te wijken van de voorschriften van het ADN aan de hand van bilaterale en multilaterale overeenkomsten. Een bilaterale overeenkomst is een overeenkomst tussen 2 landen die deel uitmaken van het ADN verdrag. Een multilaterale overeenkomst is een overeenkomst tot afwijking over meerdere landen heen die deel uitmaken van het ADN verdrag.

De Vlaamse Waterweg kan rechtsreeks onderling overeenkomen dat bij wijze van een tijdelijke afwijking van de voorschriften van het ADN bepaalde vervoeren zijn toegestaan. Deze afwijkingen moeten door de Vlaamse Waterweg worden meegedeeld aan het Secretariaat van de Economische Commissie voor Europa van de Verenigde Naties. Deze laatste zal dan deze afwijking ter kennis brengen. Het initiatief voor de tijdelijke afwijking ligt bij De Vlaamse Waterweg.

Er kan een tijdelijke afwijking worden verleend voor bilaterale of multilaterale overeenkomsten voor:

• Gevaarlijke goederen die zijn uitgesloten voor internationaal vervoer over binnenwateren.
• Gevaarlijke goederen die slechts onder gespecifieerde voorwaarden voor internationaal vervoer over binnenwateren worden aanvaard en die afwijken van de voorschriften.
• Geldigheidsduur: De tijdelijke afwijking mag ten hoogste vijf jaar bedragen te rekenen vanaf de datum waarop deze in werking treedt.
• De lijst van reeds bestaande/verlopen bilaterale overeenkomsten is te vinden via deze link .
•  De lijst van reeds bestaande/verlopen multilaterale overeenkomsten is te vinden via deze link. 

Op basis van het Ministerieel Besluit dd. 21/12/2018 en 3/12/2021 werden bevoegdheden toegewezen aan bepaalde autoriteiten. Diverse bevoegdheden binnen verschillende luiken in de ADN-regelgeving werden toegewezen aan De Vlaamse Waterweg. Afhankelijk van de aard van het gevaarlijk goed, locatie, stakeholder, actie, fase binnen het proces etc. kan de bevoegdheid ook bij een andere autoriteit (bv. Departement Mobiliteit en Openbare Werken, de Commissie van Deskundigen, etc.) liggen.

De Bijzondere Wet van 6/1/2014 bepaalt dat de bevoegdheid voor de handhaving en vervoer voor ontplofbare stoffen en voorwerpen, radioactieve stoffen en dierlijke stoffen respectievelijk ligt bij de Federale Overheidsdienst Economie, Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) en Federale Overheidsdienst Volksgezondheid.

Een overzicht van de toegewezen bevoegdheden, op basis van de Ministeriele Besluiten en de Bijzondere Wet, voor de taken opgenomen in de ADN-regelgeving is terug te vinden via deze link.

De Vlaamse regering heeft op 5 februari haar definitieve goedkeuring gegeven voor de invoering van de elektronische meldplicht voor schepen die gevaarlijke goederen vervoeren. Meer info kan je hier terugvinden.

De regelgeving omtrent laden, lossen, ontgassen, liggen en overslaan wordt opgesplitst in drogeladingschepen en tankschepen overeenkomstig met de ADN-regelgeving zie Deel 7: Voorschriften voor het laden, vervoeren, lossen de behandeling van de lading.

BEVOEGDHEID

De bevoegdheid voor het bepalen van de los-, laad-, lig-, ontgas- en overslaglocaties en criteria volgens ADN-voorschriften ligt bij De Vlaamse Waterweg.

De maatregelen voor het verhinderen of beperken van schadegevallen liggen bij de afzender, belader, verpakker, vuller, vervoerder, geadresseerde en exploitant. Zie instructies volgens het ADN via deze link.

VOORSCHRIFTEN

Zoals hierboven reeds vermeld worden de praktische en materiële voorschriften in het kader van laden, lossen, liggen , ontgassen en overslaan voor drogeladingschepen en tankschepen respectievelijk terug te vinden in het artikel in de ADN-regelgeving 7.1. Drogeladingschepen en artikel 7.2 Tankschepen

• ADN-regelgeving Artikel 7.1. Drogeladingschepen
  • 7.1.0 Algemene voorschriften
  • 7.1.1 Wijze van vervoer: gaat dieper in op de voorschriften tijdens het vervoeren van gevaarlijke stoffen
  • 7.1.2 Voorschriften van toepassing op schepen: gaat dieper in op welke schepen er toegestaan zijn, voorschriften m.b.t. tot duwstellen en gekoppelde samenstellen etc.
  • 7.1.3 Algemene bedrijfsvoorschriften: voorschriften waar het bedrijf dient te voldoen bv. er dient een ADN-deskundige aan boord zijn.
  • 7.1.4. Aanvullende voorschriften voor het laden, vervoer, lossen en de overige behandeling van de lading. Hier wordt verder ingegaan op onder andere hoeveelheidsbeperkingen voor bepaalde stoffen, samenladingsverbod, laad en losplaatsen, tijdsduur van de laad-en loshandelingen, evacuatiemiddelen etc.
  • 7.1.5 Aanvullende operationele voorschriften waar meer toelichting wordt gegeven over de voorschriften in het kader van seinvoering, meren, ligplaats nemen, etc.
  • 7.1.6 Aanvullende eisen
  • 7.1.7 Bijzondere bepalingen voor het vervoer van zelfontledende stoffen van klasse 4.1, organische peroxiden van klasse 5.2 en stoffen die door middel van temperatuurbeheersing gestabiliseerd zijn (uitgezonderd zelfontledende stoffen en organische peroxiden)
• ADN-regelgeving Artikel 7.2. Tankschepen
  • 7.2.0 Algemene voorschriften
  • 7.2.1 Wijze van vervoer: gaat dieper in op de voorschriften tijdens het vervoeren van gevaarlijke stoffen
  • 7.2.2 Voorschriften van toepassing op schepen: gaat dieper in op welke schepen er van toegestaan zijn, voorschriften m.b.t. tot duwstellen en gekoppelde samenstellen etc.
  • 7.2.3 Algemene bedrijfsvoorschriften: voorschriften waar het bedrijf dient te voldoen bv. er dient een ADN-deskundige aan boord zijn, ontgassen van lege of geloste ladingstanks en laas- en losleidingen, ventilatie etc.
  • 7.2.4. Aanvullende voorschriften voor het laden, vervoer, lossen en de overige behandeling van de lading. Hier wordt verder ingegaan op onder andere hoeveelheidsbeperkingen voor bepaalde stoffen, samenladingsverbod, laad en losplaatsen, controlelijst, tijdsduur van de laad-en loshandelingen, evacuatiemiddelen, etc.

HOEVEELHEIDSBEPERKINGEN

Voor bepaalde gevaarlijke goederen op bepaalde schepen of locaties op het schip zijn er hoeveelheidsbeperkingen. Zie artikels in de ADN-regelgeving 7.1.4.1 en 7.2.4.1 voor de hoeveelheidsbeperkingen voor respectievelijk drogeladingschepen en tankschepen.

CONTROLELIJST (TANKSCHEPEN)

Met het laden en lossen mag pas worden begonnen wanneer een Controlelijst overeenkomstig het artikel in de ADN-regelgeving 8.6.3 is ingevuld. De Controlelijst moet, nadat de pijpleidingen voor het overslaan zijn aangesloten en voorafgaand aan het overslaan, in tweevoud worden ingevuld en zowel door de schipper (of door een door hem met de verantwoording belaste persoon) als door de voor de behandeling verantwoordelijke persoon van de walinstallatie worden ondertekend. Indien niet alle van toepassing zijnde vragen positief kunnen worden beantwoord, is laden of lossen slechts met voorafgaande toestemming van de Vlaamse Waterweg toegestaan.

Alvorens met ontgassing te beginnen, moet het ontgassingsschip geaard zijn. De schipper van het ontgassingsschip of een door hem gemachtigde deskundige en de exploitant van de ontvangstinrichting moeten een controlelijst als bedoeld in artikel 8.6.4 in de ADN-regelgeving hebben ingevuld en ondertekend.

EVACUATIEMIDDELEN

Evacuatiemiddelen zijn alle middelen die door mensen kunnen worden ingezet om bij gevaar het schip veilig te evacueren. In de ADN-regelgeving worden de mogelijke evacuatiemiddelen in geval van nood opgedeeld onder drogeladingschepen en tankschepen. Via de verwijzingen hieronder is een overzicht beschikbaar van:

• Evacuatiemiddelen drogeladingschepen: Artikel 7.1.4.77 in de ADN-regelgeving
• Evacuatiemiddelen tankschepen: Artikel 7.2.4.77 in de ADN-regelgeving

Gevaarlijke goederen worden in verschillende klassen ingedeeld naargelang van de soort van gevaar. Vele stoffen vertonen echter een combinatie van gevaarlijke eigenschappen. Ze kunnen bijvoorbeeld zowel brandbaar als giftig zijn, of giftig en bijtend. In zulke gevallen wordt de stof in die klasse ingedeeld die het grootste gevaar tijdens het vervoer vertegenwoordigt. De classificatie van het product is de taak en de verantwoordelijkheid van de afzender (eventueel van de fabrikant/producent van het product).

BEVOEGDHEID

De Vlaamse Waterweg staat in voor het verlenen van uitzonderingen voor het vervoer van bepaalde gevaarlijke stoffen. Overeenkomstig onderstaande verwijzingen naar het ADN is De Vlaamse Waterweg de bevoegde autoriteit:

WAT ZIJN GEVAARLIJKE GOEDEREN?

Naar analogie van de andere voorschriften voor het transport van gevaarlijke stoffen worden in het ADN-regelgeving de gevaarlijke stoffen ondergebracht in negen gevaarklassen:

• Klasse 1: Ontplofbare stoffen en voorwerpen
• Klasse 2: Gassen
• Klasse 3: Brandbare vloeistoffen
• Klasse 4.1: Brandbare vaste stoffen, zelfontledende stoffen, polymeriserende stoffen en vaste ontplofbare stoffen in niet explosieve toestand
• Klasse 4.2: Voor zelfontbranding vatbare stoffen
• Klasse 4.3: Stoffen die in contact met water brandbare gassen ontwikkelen
• Klasse 5.1: Oxiderende stoffen
• Klasse 5.2: Organische peroxiden
• Klasse 6.1: Giftige stoffen
• Klasse 6.2: Infectueuze stoffen (besmettelijke stoffen)
• Klasse 7: Radioactieve stoffen
• Klasse 8: Bijtende stoffen
• Klasse 9: Diverse gevaarlijke stoffen en voorwerpen

Voor meer gedetailleerde info omtrent de verschillende klassen zie artikel in ADN-regelgeving artikel 2.2. Bijzondere voorschriften voor de afzonderlijke klassen.

Voor een lijst van gevaarlijke goederen zie de ADN-regelgeving artikel 3.2 Lijst van gevaarlijke goederen.

Voor bijzondere bepalingen, vrijstellingen en hoeveelheden zie:

• ADN. 3.3. Bijzondere bepalingen van toepassing op bepaalde stoffen of voorwerpen;
• ADN. 3.4 Gevaarlijke goederen verpakt in gelimiteerde hoeveelheden;
• ADN. 3.5. Gevaarlijke stoffen verpakt in vrijgestelde hoeveelheden.

AANVRAAG OM IN UITZONDERLIJKE GEVALLEN EEN INDIVIDUELE AFWIJKING OP HET ADN TE VERLENEN

De Vlaamse Waterweg is bevoegd om in uitzonderlijke gevallen, individuele toestemming te verlenen betreffende het vervoer van gevaarlijke goederen over de binnenwateren in Vlaanderen met uitzondering van ontplofbare en radioactieve stoffen en het vervoer van dierlijke stoffen. 

Juridische grondslag: 
Art. 68 scheepvaartdecreet:
“De bevoegde autoriteit kan, als de veiligheid niet in het gevaar komt en in uitzonderlijke gevallen, individuele toestemming verlenen voor het vervoer van gevaarlijke goederen op een bepaald traject over de binnenwateren dat krachtens dit decreet en de uitvoeringsbesluiten ervan verboden is of erin toestemmen dat het vervoer onder andere voorwaarden plaatsvindt dan de voorwaarden bepaald door de Vlaamse Regering, op voorwaarde dat het vervoer duidelijk is gespecificeerd, van tijdelijke aard is en dat de gepaste maatregelen worden genomen om een vergelijkbaar veiligheidsniveau te bereiken.”
Een afwijking is iets unieks, het wordt verleend aan een individuele aanvraag, geldt slechts voor een beperkte tijd en wordt nooit structureel toegekend.

Indien u een uitzondering op vervoer van uitzonderlijke goederen wenst aan te vragen dient u het formulier (terug te vinden via deze link in te vullen en over te maken aan adn@vlaamsewaterweg.be.

Uw aanvraag zal worden behandeld door de diensten binnen De Vlaamse Waterweg.

Met betrekking tot een ernstig ongeval of voorval bij het laden, vullen, vervoer of lossen van de gevaarlijke goederen op het grondgebied van de bevoegde autoriteit moet uiterlijk één maand na de gebeurtenis een veiligheidsrapport, door de veiligheidsadviseur ADN, aan De Vlaamse Waterweg worden voorgesteld.

Er is sprake van een te rapporteren incident indien er gevaarlijke goederen vrijgekomen zijn, dreigend gevaar van verlies product is, persoonlijk letsel, schade aan materiaal of milieu of indien de autoriteiten erbij betrokken waren.

Zie ook artikel in de ADN-regelgeving 1.8.5. Meldingen van incidenten met gevaarlijke goederen.

BEVOEGDHEID

Het is de plicht van de belader, vuller, vervoerder en geadresseerde om te rapporteren incidenten aan te geven aan De Vlaamse Waterweg.

De Vlaamse Waterweg heeft de bevoegdheid om informatie op te vragen aan de betrokken partijen indien zij dit nodig acht.

INSTRUCTIES

In het artikel in de ADN-regelgeving. 1.8.5.4. is een model terug te vinden voor het opmaken van een rapport over incidenten tijdens het vervoer van gevaarlijke goederen.

Dit rapport dient uiterlijk één maand na de gebeurtenis te worden overgemaakt aan DVW via adn@vlaamsewaterweg.be. Vervolgens kan DVW verzoeken om aanvullende relevante informatie aan te leveren.

Voor de beroepsvaart zijn verschillende certificatie verplichtingen van toepassing voor de bemanning, de onderneming en het schip. Voor wat betreft het vervoer van gevaarlijke goederen zijn specifieke opleidingen, examens en certificaten van toepassing.

• ADN-Deskundige (Bemanning)

  Voor het vervoer van gevaarlijke goederen dient een deskundige aan boord aanwezig te zijn die beschikt over een opleidingscertificaat (ADN-Attest). Na vijf jaar moet de verklaring worden verlengd. Dit wordt verlengd na het afronden van een herhalingsopleiding.

• Veiligheidsadviseur ) (Onderneming)

  Elke onderneming, betrokken bij het vervoer van gevaarlijke goederen, dient te beschikken over een veiligheidsadviseur om te helpen bij de preventie van risico’s die hieraan verbonden zijn. De veiligheidsadviseur moet houder zijn van een scholingscertificaat voor het vervoer over de binnenwateren (Scholingscertificaat). De bevoegde autoriteit voor opleidingen, examens en certificaten is het Departement Mobiliteit en Openbare Werken.

• Certificaat van Goedkeuring (Schip)

Elk schip dient te beschikken over een Certificaat van Goedkeuring met betrekking tot de scheepsbouw- en scheepsuitrusting.

OPLEIDINGEN ADN-DESKUNDIGE

Voor meer info omtrent de opleidingsprogramma’s en erkende opleidingscentra wordt verwezen naar het Departement Mobiliteit en Openbare Werken via deze link.

EXAMENS ADN-DESKUNDIGE

Alle info m.b.t. de examens is terug te vinden via deze link.

CERTIFICATEN/ATTESTEN

Alle info m.b.t. de nodige attesten en certificaten voor zowel bemanning, ondernemingen en het schip is terug te vinden via deze link.

BEVOEGHEID VEILIGHEIDSADVISEUR ADN

Het Department Mobiliteit en Openbare werken is bevoegd voor de opleiding en organisatie van het examen.

Het model voor het rapport in geval van een verplicht te melden calamiteit is terug te vinden in het artikel in de ADN-regelgeving 1.8.5.4 Model voor een rapport over incidenten tijdens het vervoer van gevaarlijke goederen.

De noodzakelijke documenten in het kader van de voorschriften voor de bemanning, de uitrusting de exploitatie zijn overzichtelijk gemaakt in het artikel in de ADN regelgeving 8.6. Documenten:

• ADN. 8.6.1. Certificaat van Goedkeuring (Bevoegdheid Commissie van Deskundigen)
  • Model van een Certificaat van Goedkeuring voor drogeladingschepen
  • Model van het voorlopig Certificaat van Goedkeuring voor drogeladingschepen
  • Model van een Certificaat van Goedkeuring voor tankschepen
  • Model van een voorlopig Certificaat van Goedkeuring voor tankschepen
  • Bijlage bij het Certificaat van Goedkeuring en voorlopig Certificaat van Goedkeuring
• ADN 8.6.2. Verklaring omtrent bijzondere kennis van het ADN (ADN-attest – Bevoegdheid DVW)
• ADN 8.6.3. Controlelijst ADN (Bevoegdheid DVW)
• ADN 8.6.4. Controlelijst ontgassing naar ontvangstinrichtingen (Bevoegdheid DVW)